AKKUŞTA ORTA OYUNLARI

AKKUŞTA ORTA OYUNLARI 

Akkuş ilçesinin köylerinde uzun kış geceleri ve özel günlerde köylünün hoş vakit geçirebil-mesi için, genç yaşlı herkesin katıldıgı orta oyunları oynanmaktadır. Son 15 - 20 yıldır şehir yaşantısı cazip hale gelmiş. Göç başlamış köyler boşalmıştır. Böylece orta oyunları da kendi-liginden yok olmaya yüz tutmuştur. Oynanmaya oynanmaya oyunların bazı özellikleri yok ol-muş hatta hatırlanamaz hale gelmiştir. Oyunlarin Akkuş halkına nereden geldigi ya da nasıl ortaya çıktıgı konusunda henüz bir bilgi yoktur. Ancak cumhuriyet dönemi boyunca (yakın tarih ) oynanıp eglence aracı olarak kullanıldıgı kesindir. Oyunların genel esprisi hep hoş gö-rüye dayanır, mizah yani güçlüdür. Espriler yazılı olmayıp malzemelerdeki orjinallık gibi söz-lerde dogaçlamadır. Özel bir dekor ve malzeme hazırlamaya gerek yoktur. Oyunlarımızı sıra-sıyla inceleyelim. 

 

1 _ DEVE OYUNU 

Malzemeler : 

1. Bir adet çul 

2. Bir adet kolan (el dokuması enli ve desenli uzun ip ) 

3. İki adet değnek 

4. Dört şahis 

Oynanışı ==> 

İki kişi sırt sırta ayakta kolonla bellerinden bağlanır. Bağlı iki kişinin başından çul ile üstleri kapatılır. Bağlı kişiler önlerine doğru eğilirler. 

Üçüncü kişi bagli kişilerin üstüne oturur ve deveye komut verir. Kik der deve yatar , kik der deve kalkar. 

Birbirlerine bağlanan bir ve ikinci kişi elindeki deyneklerle üstteki kişiye vurmaya ça-lışırlar. Üstteki kişi sakınır. 

Üstteki kişi deveyi meclistekilere satmak ister met eder. Meclistekilerde iüneyle deve-yi rahatsiz ederler, deve huysuz derler. Az fiyat verirler. 

Dördüncü kişi alıcıdır. Devenin dişine bakmak ister. Deveye daha önce su verilir. Deve dişine bakmak isteyen alıcıya su fışkırtır. 

 

2_ AT ÇAKMA (AT NALLAMA ) 

Malzemeler : 

1. Bir adet kolan........ 1. Şahıs ( Nalband ) 

2. Bir adet kerpeten.. 2. Şahıs ( At ) 

3. Bir adet çekiç........ 3. Şahıs ( Postaci ) 

Oynanışı ==> 

Nalband kolanı boynuna asar, kerpetenle çekici birbirine vurarak meclisin ortasında dolanır 

_ At çakarım. Çakılacak atınız varsa at çakarım. 

Müşteriler atlarını gösterirler. Meclisten birinin ayaklarını tutar. (2 şahıs) Sırtını dönüp ayak-larini bacaklarının arasindan geçirip topuklarindan baglar. Elindeki çekiçle, kerpetenle çaki-yor gibi ses çikartir. Türküde söyler, keyfle islik çalar. 

Birinci atı çakarken postacı gelir. Nalbanta der ki. 

Postacı _ Baban öldü. 

Nalbant _ Ölsün işim var gelemem kaldırsınlar der... 

İkinci atı çakarken postacı gelir. 

Postacı _ Annen öldü. 

Nalbant _ Siz kaldırın iyi insandı der... devam eder. 

Üçüncü atı çakarken postacı yine gelir. 

Postacı _ Nişanlın ölmüş 

Nalbant bağlı atı çözmeyi unutur panik içinde atı ortalıkta sürükleyip durur. 

NOT => Her atı çakarken de türküler maniler söyler. 

 

3_ KALAYCILIK 

Malzemeler : 

1. Bir adet kolan ....... ..... 1. Kişi körük 

2. İki adet uzun deðnek... 2. Kişi körükçü (Çırak) 

3. Bir adet ceket......... .... 3. Kişi kalaycı 

4. Bir bakırtaş........... ..... 4. Kişi postacı 

5. Bir çekiç.. 

6. Bir sini. 

7. Dört şahıs. 

Oynanışı ==> 

Birinci kişi oturur.Oturan kişinin boynundan ayakuçlarına kolonla baglanir.Baglanan kişiye ceket önden giydirilir.Uzun degnek kolların uçlarından geçirilir ve gerdirilir. 

İkinci kişi (çırak )körüğün arka tarafına oturur.Değneğin uçlarından tutup ileri geri ha-reket ettirir. 

Üçüncü kişi (kalaycı) kap kalaylamaya başlar.Elindeki siniye bakar.Türküler söyler.Bu sırada postacı gelir. 

Postacı è Kolay gelsin.Baban ölmüş der. 

Kalaycı è Gelemem elimde çok iş var der.İşine devam eder.Çıragın kafasına vurur körügü iyi çekemiyorsun der.Çırak hızlanır. 

Bir süre sonra postacı yine gelir. 

Postacı è Kolay gelsin ama annen ölmüş der 

Kalaycı è Kaldırsınlar ben gelemem der.İşine devam eder.Türküler söyler sopayla körüğün altını karıştırır. 

Bir süre geçtikten sonra postacı yine gelir. 

Postacı è Nişanlin ölmüş der. 

Kalaycı è Çırak hemen körüğü sıva acele et çabuk der.Çırakta baca kurumu ile körüğün ağzını sıvamaya çalışır.Körüğün ağzına su ile karıştırılmış kurum sürer.Körüğü omuzlayıp gider. 

 

4_ TİLKİ OYUNU 

Malzemeler : 

1. 7-8 adet Şapka 

2. Bir adet tülbend 

3. Bir adet uzun değnek 

4. Bir adet çul 

5. Gaz yağına batırılmış bez parçası 

6. Birinci kişi ( Tilki ) 

7. İkinci kişi ( Çiftlik sahibi ) 

Oynanışı ==> 

İki Şapka tenekler yukarı gelecek şekilde tülbentle kafaya sarılır.Uzun değnek bacak arasından geçirilip arka uca gaz yağına batırılmış olan bez bağlanır.Çul üstüne örtülür.Diğer şapkalar meydana serilir ( Tavuk olarak ). Tilki dışardan sinsi sinsi hoplaya hoplaya tavukla-rın yanına gelir ve tavuk çalıp kaçar. Çiftlik sahibi tilkiyi kovalar. Seyirciler tilkinin kuyruğu-nu yakmaya çalışırlar. Tilki kuyruğu yanana kadar tavuk çalar.Kuyruğu yanan tilki ateşli kuy-ruğunu seyircilerin arasında savurur döner durur. 

 

5_ TOSBAĞA (KAPLUMBAĞA) 

Malzemeler : 

1. Birinci kişi ( Tosbaga ) 

2. İkinci kişi ( Tosbağa ) 

3. Bir kişi ( Degnekçi ) 

Oynanışı ==> 

İki kişi karşılıklı oturur.Dizler bükülür.Eller bağlanır.Uzun değnek dizlerin altından kol dirseklerinin üstünden geçirilir.Kolonlarla sıkıştırılır.Tosbağlar karşı karşıya oturtulur.İleri hamle yaparak birbirlerini devirmeye çalışırlar.Değnekçide düşeni kaldırır.Elindeki değnekl-erle tosbağları itikler karınlarını dürter. 

 

6_ DÖK DÖK KARAKOLU 

Malzemeler : 

1. Bir adet ceket 

2. Bir adet inek çanağı dolusu su 

3. 5-6 oturan kişi 

4. Bir kayıp arayan kişi ( mağdur ) 

Oynanışı ==> 

5-6 kişi yarım daire şeklinde oturur.Diger kişi elindeki ceketi oturanların birinden baş-layarak kişinin başına geçirir.Kölundan aşagıya dogru yüksek sesle alo alo orasi neresi diye sorar.Başina ceket geçirilen kişi cevap verir.Alo alo burasi (bölgeye yakin karakol isimleri söylenir) salman karakolu. 

1. kişi _ Hayırdır bir durum mu var 

Mağdur _ Efendim ben bir davar kaybettim.Bulan var mı diye soracaktım. 

1. kişi _ Nerden arıyorsunuz, ben sizi niksar karakoluna bağlayayım der yanındakini gösterir. 

Kayıp arayan mağdur ceketi aynı şekilde 2. kişinin başına geçirir.Bu şekilde konuşmalarla en sondan bir öncekine gelinir.En sondan bir önceki karakolun adı her zaman vak vak karakolu-dur. Son karakolun adý dök dök karakoludur. 

Vak vak karakoluna sevk edilen mağdur biraz sinirlenir.Söylenerek sonuncu kişinin başına ceketi geçirir ve sorar. 

Mağdur _ Alo alo orası neresi 

Dök dök karakolu _ Alo alo burası dök dök karakolu der. 

Mağdur _ Sinirlenen mağdur inek çanaıondaki suyu ceketin kolundan aşağı döker ve seyircilere döner ne dediyse onu yaptım der. 

 

7 _ DÖKÜLMEZ YAPRAK OYUNU 

Malzemeler : 

1. Bir kişi 

2. İki adet kaşık 

Oynanışı ==> 

Kişilerden biri aldigi kaşiklari çalma pozisyonunda tutarak meclistekilerin birinin ka-fasina vurmaya başlar ve derki. _

Dökülmez yaprak 

Başina vurulan kişi yapragını dökmeyen bir bitki söyleyene kadar kafasına vurmaya devam eder.Bazen bilinçli olarak yanliş bitki isimleri söylenip meclistekilerin gülmesi sagla-nir.Bilenden sonra diger kişiye geçilir. 

 

8_ ARI OYUNU 

Malzemeler : 

1. Bir adet şapka 

2. Birinci kiþi sol tarafa 

3. İkinci kişi ortaya 

4. Üçüncü kişi sag tarafa 

Oynanışı ==> 

Başına şapka konan kişi ortaya alınır.Ayaklarını iyice açar.Diger iki kişi sagına ve so-luna geçer.Ortadakinin ayaklarına basarak onlarda ayaklarını açar.Yönleri aynidir.Yandakiler ortadakinin şapkasını düşürmek isterler.Ortadaki elinin birini agzına götürür ve arı sesi çıkar-tarak kendini korur.Yandakiler saldırınca kaçar ve bir tokat atar saldırana. Sag taraftaki sag eliyle sol kulagını korur elin ayasi dışarı bakar.Sol taraftaki de sol eliyle sag kulagini korur. Eller iki kulaga yapışık ancak iç tarafi (ayasi) dışari bakar.Ortadakinin şapkasını kim düşürür-se ebe olur.Yandakiler kulaklarını iyi korumalıdırlar sakıncalı olabilir.Boştaki elleriyle şapka-ya saldırırlar. 

 

9_ YÜZÜK KİMDE OYUNU 

Malzemeler : 

1. Bir adet yüzük 

2. Bir adet havlu veya kaşkol 

3. 5-10 kişi bir tanesi ebe 

Oynanışı ==> 

Meclisten katılmak isteyen herkes katılabilir. 7-8-10 kişi sıralı olarak otururlar. Ebe elindeki yüzüğü herkesin elinin içine bırakmış gibi davranır.Birkaç defa herkesin avucuna yüzük koymuş gibi yapar. Ellerin pozisyonu parmaklar bükülmeden iki el avuç avuca yapıştı-rılır. Ebede yüzüğü kolayca avuca bırakır. Yüzüğü bırakınca ucu düğümlü havluyu alır ve birinciden başlar elindeki havluyla da avucu açtırır vurur. 

Ebe _Yüzük kimde 

1. kişi _ Bende değil ahmet’te der 

Ebe _ Vurarak yüzük kimde 

Ahmet _ Bende değil yaşarda der 

Ebe _ Vurarak yüzük kimde ................ oyun böyle devam eder. Yüzük bulunan kişi ebe olur. 

 

10_ ELMA OYUNU 

Malzemeler : 

1. Bir adet iri elma 

2. İnce uzun dikiş ipliği (2 m) 

3. 6-7 kişi 

Oynanışı ==> 

İri elmanın içinden geçirilen ipin ucu tavana asılır.Elma yere değmez. 30 cm, 50 cm yerden yüksektir.Oyuncular daire biçiminde diz üstü otururlar.Ellerini arkadan bağlarlar.Elma sallanýır ve oyuncular tutmadan elmayı ağızlarıyla yakalamaya çalışırlar.Kim ısırarak elmayı kaparsa oyunu o kazanır. 

Bu araştırma Tahsin Akkaya ve Hikmet Uzun tarafından yapılmış olup Özğül Görür tarafından tez haline getirilmiştir. 

Bu çalışmanın düzenlemesi Mustafa yıldırım tarafından yapılmıştır.

Sayfanın kurulumu Webmaster Dervis kaya Tarafindan yapılmıstır